ابهام در سرنوشت سازمان هوش مصنوعی تحول یا انحلال؟
به گزارش لینک بگیر، در حالیکه گزارش هایی از انحلال سازمان هوش مصنوعی انتشار یافته، مسؤلان هنوز موضع روشنی نگرفته اند و همزمان تدوین اساسنامه سند استراتژیک هوش مصنوعی در معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری در جریان است، اما آیا این تحولات به معنای تغییر ساختار است یا پایان کار این سازمان؟
به گزارش لینک بگیر به نقل از ایسنا، هوش مصنوعی توسط فلاسفه و ریاضی دانانی نظیر جرج بول که مبادرت به عرضه قوانین و نظریه هایی در مورد منطق کردند، مطرح شده بود. با اختراع کامپیوتر های الکترونیکی در سال ۱۹۴۳، هوش مصنوعی، دانشمندان آن زمان را به چالشی بزرگ فراخواند؛ چون این فناوری قادر به شبیه سازی رفتارهای هوشمندانه خواهد بود.
برای تکمیل این زنجیره، در سال ۱۹۵۰ آلن تورینگ با آزمون تورینگ خود، «محاسبات و هوشمندی» را بیان نمود. در این آزمون شرایطی فراهم می شود که شخصی با ماشینی تعامل برقرار کند و پرسش های کافی جهت بررسی اقدامات هوشمندانه ماشین، از آن بپرسد. درصورتیکه در انتها آزمایش نتواند تشخیص دهد که با انسان یا با ماشین در تعامل بوده، آزمون با موفقیت انجام شده است. تابحال هیچ ماشینی از این آزمون با موفقیت بیرون نیامده است. کوشش این آزمون برای تشخیص درستی هوشمندی یک سامانه ای است که تلاش در شبیه سازی انسان دارد.
در سال ۱۹۹۷، Deep Blue نخستین کامپیوتر شطرنج باز بود که توانست مقابل قهرمان جهان بازی کند و همینطور در یک بازی در سطح بالای جهانی پیروز شود. این برنامه توسط شرکت بزرگ IBM گسترش پیدا کرده بود.
اما در سال ۲۰۰۰ جهان با مشکل Y۲k مواجه گردید. سیستم ها و برنامه های پیچیده کامپیوتری که در دهه ۱۹۶۰ بوجود آمده بودند، طوری طراحی شده بودند که فقط دو رقم آخر سال را متوجه می شدند و دو رقم اول سال یعنی ۱۹ را به صورت کلی کنار گذاشته بودند. با این وجود احساس می شد که با قرار گرفتن ۰۰ (دو صفر) در سیستم مشکل برطرف شود، اما کار به این صورت پیش نرفت و در نتیجه سبب یک مشکل بزرگ در سیستم ها شد. این مورد تا حدی پیشرفت هوش مصنوعی را تحت الشعاع خود قرار داد.
در دهه گذشته، نوآوری های بوجود آمده در هوش مصنوعی بسیار مهم و پرشتاب بوده است. در این ۱۰ سال هوش مصنوعی به یکی از اجزای جدایی ناپذیر زندگی روزمره تبدیل گشته است. بسیاری درحال استفاده از گوشیهای هوشمند هستند که دارای دستیار صوتی است و در تمامی پلت فرم هایی که حضور دارند، ردپایی از هوش مصنوعی مشاهده می شود. هر چه در تاریخچه هوش مصنوعی مشاهده کردیم، بیشتر فعالیتها آزمایشگاهی بود، اما در این دهه هوش مصنوعی دیگر یک رؤیا نیست و درحال استفاده است.
در سالهای اخیر، ایران هم گامهای گوناگونی برای توسعه و به کارگیری هوش مصنوعی برداشته است. این گام ها با تدوین سند استراتژیک هوش مصنوعی شروع شد.
تدوین سند ملی هوش مصنوعی کشور از سال ۱۳۹۹ شروع شد و در سال ۱۴۰۳ ابلاغ گردید و پس از کش و قوس های ۴ ساله این سند ابلاغ گردید که به باور متخصصان این حوزه در ارزیابی های بین المللی و در آنجاهایی که مبحث حکمرانی مطرح می شد، یکی از ملاک های ارزیابی تعداد قوانین و مقررات هوش مصنوعی مصوب در کشورها بود، در حالیکه ایران پیش از این فاقد یک سند ملی بوده است و این سند در یک شرایط اضطرار ابلاغ عمومی شد.
از ساخت سورنا تا الکترونیکی شدن خدمات دولتی
از سالهای ۹۲ و ۹۳ کشور به این بلوغ فناوری رسید که باید بسمت دولت الکترونیک حرکت نماید و در آن زمان اعلام گردید که حتما باید نقشه راه و یکسری ضوابط فنی و ضوایط قانونی ترسیم و تدوین شود و یکسری کلان پروژه هایی تعریف شد و خروجی آن تدوین ضوابط فنی دولت الکترونیک و کلان پروژه های تحولی در رابطه با آن و تعیین تکلیف وظایف هر دستگاه بود.
پس از یک دهه در سال ۱۴۰۰ تا ۱۴۰۱، کشور گامهای بزرگی در راه دولت الکترونیکی برداشت و خیلی از خدمات به شکل الکترونیکی عرضه شد که این نخستین گام موفقیت آمیز برای حرکت بسمت هوشمندسازی بوده است.
با این سابقه مجریان و قانونگذاران به این جمع بندی رسیدند که کشور باید در راه دولت هوشمند گام بردارد و برای دستیابی به این هدف پروژه های پیشران دولت هوشمند تعریف شد. ازاین رو شورای اجرایی فناوری اطلاعات کشور، مصوبه ای تحت عنوان «پروژه های پیشران دولت هوشمند» را به امضای رئیس جمهور شهید در تاریخ ۱۸ آبان سال ۱۴۰۲ به دستگاههای اجرایی ابلاغ نمود.
در این مصوبه تعریفی از هوشمندسازی و دولت هوشمند عرضه شد و در نهایت پروژه های کلان و پیشران دولت هوشمند پیشبینی شد که اتفاقا نخستین کلان پروژه ای که تعریف شده، به وزارت علوم مربوط می شد؛ بر این اساس «ایجاد سکوی هوشمند خدمات آموزش عالی کشور» به وزارت علوم واگذار شد و برای اجرای آن وزارت بهداشت، وزارت آموزش و پرورش، دانشگاه آزاد اسلامی، حوزه های علمیه و سازمان سنجش باید با این وزارت خانه همکاری داشته باشند.
ازاین رو مشاهده می شود که کشور در حوزه دولت الکترونیک به خوبی پیش رفت و این تجربه موفق به اجرای پروژه دولت هوشمند تسری یافت؛ ولی در سند ملی هوش مصنوعی به جای آن که پروژه های پیشران تعریف شود، برخی محورهای اولویت دار عنوان شده است.
البته پیش از آن محققان دانشگاه تهران از سال ۱۳۸۷ ساخت روبات انسان نمای «سورنا» را در دستور کار قرار دادند. «سورنا ۱» که نمادی برای اعلام آغاز پروژه طراحی، ساخت و هوشمندسازی روبات انسان نما در کشور است، یک روبات ۱۶۵ سانتی متری با وزن ۶۰ کیلوگرم است که از قابلیت حرکت بر روی مسیر از قبل تعیین شده توسط موتورهای DC و سیستم مسیریاب و همچنین، حرکت و فعالیت به شکل دستی از راه اپراتور برخوردارست. علاوه بر این، «سورنا۱» قابلیت تکلم متن های از پیش تعیین شده (در تمامی مراحل فعالیت) را هم دارد.
چهار نسل از سورنا با حمایت معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری ساخته شده که نسل چهارم آن در سال ۱۳۹۸ رونمایی گردید. درجات آزادی این روبات به ۴۳ درجه بالا رفته و از انعطاف بیشتری در حرکات بالاتنه برخوردار شده است. در حالیکه سرعت میانگین در «سورنا ۳» به ۰٫۳ کیلومتر بر ساعت می رسید، «سورنا ۴» با سرعت ۰٫۷ کیلومتر بر ساعت می تواند حرکت نماید. قد این روبات ۱۷۰ سانتی متر و وزن آن هم به ۶۸ کیلوگرم ارتقاء یافت.
همینطور قابلیت های نرم افزاری و هوش مصنوعی روبات هم در مقایسه با نسل های قبلی بهبود یافته است و می تواند به کمک هوش مصنوعی متن فارسی را به صوت و صوت فارسی را به متن تبدیل کند و به کمک دو دوربین عمق موجود بر روی روبات اجسام را تشخیص دهد و آن چها را با دستش دنبال کند.
در سال ۲۰۲۰ انجمن مهندسان مکانیک آمریکا در گزارشی از این روبات در بین ۱۰ روبات انسان نما در سال ۲۰۲۰ بعنوان یک «ربات پژوهشی» نام برد.
سند راهبردی حوزه هوش مصنوعی
در جلسه شورایعالی انقلاب فرهنگی که روز سه شنبه ۲۹ خرداد سال ۱۴۰۳ به ریاست محمد مخبر سرپرست ریاست جمهوری تشکیل شد، سند راهبردی هوش مصنوعی به تصویب رسید. طبق این سند ملی، جمهوری اسلامی ایران در افقی ۱۰ ساله در جمع ۱۰ کشور پیشروی جهان در این عرصه قرار می گیرد. توسعه آینده نگرانه زیست بوم هوش مصنوعی، رعایت حریم خصوصی و امنیت داده ها از اهم اهداف این سند مطرح گردیده است.
در این سند آمده است: جمهوری اسلامی ایران در افق ۱۴۱۲ هجری شمسی، با برخورداری از زیست بوم هوش مصنوعی پیشرفته و نوآور مبتنی بر اصول و ارزش ها، اتکا بر قابلیت ها و توانمندی های ملی و تعاملات بین المللی، بین کشورهای پیشرو هوش مصنوعی دنیا قرار دارد و با استفاده از این فنآوری در حکمرانی، موضوعات کلان کشور، ثروت آفرینی و رفاه اجتماعی بیشترین بهره وری را به وجود می آورد.
همینطور در این نشست مقرر شد: سازمان ملی هوش مصنوعی جمهوری اسلامی ایران بعنوان یک سازمان مستقل زیر نظر رئیس جمهور تأسیس و اساسنامه این سازمان هم ظرف مدت ۳ ماه به تصویب شورایعالی انقلاب فرهنگی خواهد رسید.
چشم انداز، اهداف کلان و شاخصهای ارزیابی کلان در ۷ حوزه «سرمایه انسانی»، «زیرساخت»، «علم و پژوهش»، «نوآوری»، «رقابت پذیری اقتصادی»، «توسعه تعاملات بین المللی» و «اثربخشی» به این شرح است:
شاخص اهداف نیروی انسانی دستیابی کشور به سهم مناسبی از سرمایه انسانی حوزه هوش مصنوعی جهان ظرفیت پذیرش سالانه رشته های هوش مصنوعی، رشته های مرتبط و بین رشته ای ها در سه مقطع کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکترا سهم افراد آموزش دیده در دوره های مهارتی کوتاه مدت به منظور کاربست هوش مصنوعی از کل شاغلین سهم افراد توانمند برای استفاده از رایج ترین ابزارهای مبتنی بر هوش مصنوعی به منظور کاربست در حیطه کاری خود از کل شاغلین میزان توان محاسباتی زیرساخت پردازشی خاص هوش مصنوعی در کشور زیرساخت حجم زیرساخت اشتراکی ذخیره سازی و پردازش داده در کشور رتبه کشور از منظر شاخص H انتشارات علمی حوزه هوش مصنوعی تعداد نشریات معتبر بین المللی هوش مصنوعی در کشور در چارک اول و دوم علم وپژوهش سهم محققان دو درصد برتر هوش مصنوعی ایران افزایش حجم قراردادهای پژوهشی تقاضامحور وصول شده در حوزه هوش مصنوعی نسبت به سال پایه تعداد جوامع علمی حوزه هوش مصنوعی و بین رشته ای های مرتبط فناوری ونوآوری تعداد محصولات /خدمات دانش بنیان تاییدشده هوش مصنوعی تعداد ثبت اختراعات هوش مصنوعی بین المللی رقابت پذیری اقتصادی میزان سرمایه گذاری در هوش مصنوعی تعداد شرکتهای بزرگ فعال در حوزه هوش مصنوعی تعداد کارکنان شرکتهای دانش بنیان حوزه هوش مصنوعی میزان فروش شرکتهای دانش بنیان حوزه هوش مصنوعی (قیمت ثابت سال ۱۴۰۱) بر مبنای مالیات بر ارزش افزوده ابرازی میزان سرمایه گذاری بخش غیردولتی در حوزه هوش مصنوعی توسعه تعاملات بین المللی میزان جذب سرمایه گذاری خارجی در هوش مصنوعی تعداد و حجم پروژه های هوش مصنوعی مشارکتی بین المللی تعداد سکوهای هوش مصنوعی بین المللی ایرانی با بیشتر از ۲۰۰ میلیون کاربر اثربخشی جایگاه کشور در شاخص آمادگی هوش مصنوعی دولت
ایجاد سکوی ملی هوش مصنوعی
۲۵ اسفند سال ۱۴۰۳ سکوی ملی MVP به همت پژوهشکده فناوری اطلاعات و ارتباطات پیشرفته و مرکز نوآوری علم داده و هوش مصنوعی دانشگاه صنعتی شریف و با همکاری نزدیک به ۱۰۰ نفر نیروی انسانی شامل ۱۵۰ پژوهشگر، توسعه دهنده، ۱۳ دانشجوی دکترا و ارشد و ۷ نفر از نیروهای پشتیبانی و اجرایی رونمایی گردید.
MVP یا حداقل محصول پذیرفتنی (Minimum Viable Product) یک نسخه اولیه از یک محصول است که با حداقل خصوصیت های لازم ایجاد می شود تا بتوان آنرا در سریع ترین زمان ممکن به بازار عرضه نمود و بازخورد کاربران را دریافت کرد. هدف از MVP اینست که بدون صرف هزینه و زمان زیاد، اعتبار یک ایده سنجیده شود و محصول بر مبنای نظرات کاربران بهبود یابد.
سکوهای هوش مصنوعی با چت جی پی تی تفاوت دارند: ChatGPT یک مدل زبان هوش مصنوعی است که برای پردازش و تولید متن طراحی شده است. این مدل بر مبنای شبکه های عصبی و یادگیری عمیق کار می کند و قابلیت مکالمه، خلاصه سازی، ترجمه و تولید محتوا را دارد، ولی سکوهای هوش مصنوعی معمولا مجموعه ای از ابزارها، زیرساخت ها و APIهایی هستند که توسعه دهندگان می توانند از آنها برای ساخت، آموزش و استقرار مدلهای هوش مصنوعی بهره گیرند. بعضی از معروف ترین سکوهای هوش مصنوعی شامل Google Cloud AI، Microsoft Azure AI، Amazon AI Services و OpenAI API هستند.
ChatGPT یک محصول یا مدل خاص از هوش مصنوعی است، درحالی که سکوی هوش مصنوعی می تواند شامل چندین مدل، ابزارهای توسعه، سرویسهای پردازش داده و یادگیری ماشین باشد. ChatGPT معمولا برای پردازش زبان طبیعی استفاده می شود، اما سکوهای هوش مصنوعی می توانند طیف وسیع تری از کاربردها مانند پردازش تصویر، تحلیل داده های بزرگ و یادگیری عمیق را شامل شوند.
با رونمایی از نسخه MVP هوش مصنوعی در ۲۵ اسفند سال قبل مقرر شد تا نسخه آلفای آن در روز ۳۰ شهریور سال ۱۴۰۴ و نسخه بتای آن ۲۵ اسفند سال آینده ارائه شود.
سازمان هوش مصنوعی از ابتدا تا انتها
در ۱۵ اسفند ماه سال ۱۴۰۳ در دومین جایزه سالانه هوش مصنوعی اعلام گردید که سازمان هوش مصنوعی، منحل می شود و بعد از آن بعنوان ستادی از ستادهای معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان ریاست جمهوری به کار خود ادامه خواهد داد. این خبر هر چند که بارها تکذیب شد، ولی شنیده ها حکایت کننده از انحلال این سازمان را دارد.
سازمان ملی هوش مصنوعی در روز ۱۹ تیر ۱۴۰۳ در ساختمانی استیجاری راه اندازی شد و از آغاز افتتاح این سازمان تابحال هیچ پروژه قابل ملاحظه ای در آن تعریف و سرمایه گذاری نشده است. هدف اصلی این سازمان، سیاست گذاری، تنظیم گری و هماهنگی فعالیتهای در رابطه با هوش مصنوعی در سطح ملی است و با این وجود، اخیراً گزارش هایی در رابطه با وضعیت مبهم این سازمان انتشار یافته است. برخی منابع از مشکلات بودجه ای و عدم تخصیص منابع مالی کافی اطلاع داده اند که منجر به کاهش تعداد نیروها و توقف پروژه ها شده است.
در مقابل، برخی مقامات دولتی اخبار در ارتباط با انحلال یا ادغام این سازمان را تکذیب کرده و بر ادامه فعالیتهای آن تاکید داشته اند. با عنایت به این تناقضات، وضعیت فعلی سازمان ملی هوش مصنوعی در هاله ای از ابهام قرار دارد و نیازمند شفاف سازی بیشتر از سوی مقامات مسئول است.
این در حالیست که علیرضا قشقاوی، معاون توانمندی زیست بوم سازمان ملی هوش مصنوعی، در رابطه با گمانه زنی برخی رسانه ها بر مبنای احتمال انحلال یا ادغام سازمان ملی هوش مصنوعی، اظهار داشت: خیر چنین چیزی موضوعیت ندارد. رئیس محترم جمهور، در تاریخ ۳۰ آبان تدوین و تصویب اساسنامه سازمان ملی هوش مصنوعی را به معاونت علمی ریاست جمهوری ابلاغ کرده است و از آن تاریخ بیشتر از ۳ ماه گذشته است، با این وجود هنوز بحث اساسنامه به سر انجام نرسیده و قاعدتا پذیرفته هم نیست که وقتی ریاست محترم جمهور ابلاغیه ای را صادر کرده است، نهادی ذیل دولت و تابع رئیس جمهور بخواهد اقدامی خلاف آن انجام دهد.
قشقاوی در رد احتمال انحلال سازمان ملی هوش مصنوعی، اضافه کرد: اساسا تاسیس سازمان ملی هوش مصنوعی مصوبه شورایعالی انقلاب فرهنگی است، ازاین رو هر تغییری بخواهد در ماهیت و موجودیت سازمان ملی هوش مصنوعی ایجاد شود، قاعدتا باید در شورایعالی انقلاب فرهنگی تصمیم گیری شود؛ چه راجع به ماهیت سازمانی، چه راجع به جایگاه ساختاری این سازمان که طبق سند ملی هوش مصنوعی زیر نظر مستقیم ریاست محترم جمهور باید قرار داشته باشد.
معاون سازمان ملی هوش مصنوعی، تصریح کرد: فارغ از تمام موضوعات، لزوم فعالیت سازمان ملی هوش مصنوعی زیرنظر مستقیم رئیس جمهور، فرمایش صریح رهبر معظم انقلاب در دیدار با هیئت دولت چهاردهم است و طبیعتا ما چشم انتظار هستیم که این فرمایش رهبری، در سریعترین زمان، جامه عمل پوشانده شود.
وی ادامه داد: تجربه کشورهای پیشرو هم، در نهادسازی متمرکز برای متولی گری توسعه هوش مصنوعی همین را نشان می دهد؛ ازاین رو امیدواریم اساسنامه سازمان با سرعت بیشتری به تصویب برسد و شروع فعالیتهای جدی تر این سازمان را هم شاهد باشیم.
با وجود انتشار گزارش هایی در رابطه با انحلال سازمان هوش مصنوعی، همچنان ابهامات زیادی در این خصوص وجود دارد. در حالیکه برخی منابع از پایان فعالیتهای این سازمان خبر می دهند، مسؤلان رسمی تابحال موضع شفافی دراین خصوص اتخاذ نکرده اند.
هم زمان با این گمانه زنی ها، تدوین اساسنامه سند استراتژیک هوش مصنوعی در دستور کار معاونت علمی ریاست جمهوری قرار دارد و انگار سیاستگذاری کلان این حوزه همچنان در اولویت قرار دارد، اما ساختار اجرایی آن امکان دارد دستخوش تغییر شود. این مورد پرسش هایی را در رابطه با آینده مدیریت توسعه هوش مصنوعی در کشور بوجود آورده است.
منبع: لینك بگیر
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب